Etiket Savaşları: Hepsi Sağlıklı mı?
Market raflarında sıkça karşımıza çıkan “organik”, “doğal”, “hormonsuz”, “yerli üretim”, “glutensiz” gibi etiketler tüketicide güven duygusu oluşturmayı hedefler. Ancak bu ifadelerin hepsi aynı anlama mı gelir? Veya gerçekten anlamlı mı? İşte bu noktada tüketici olarak bilinçli olmak hayati önem taşıyor.
Organik Ne Demek?
Organik tarım, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen kurallar çerçevesinde yapılan, kimyasal gübre ve pestisit kullanılmayan üretim biçimidir. Ancak her doğal görünen ürün organik değildir. Gerçek organik ürünler:
- Sertifikalı olur (TR’de TR-OTC belgeli)
- Üretim, işleme ve paketleme süreçleri denetlenir
- Etikette “organik” yazabilmesi için yetkili kuruluşlarca onay almış olması gerekir
Marketlerde bu etiketin haksız yere kullanılması hâlâ bir denetim problemi olarak varlığını sürdürüyor.
Doğal Ne Demek?
“Doğal” ifadesi, organik kadar sıkı denetlenen bir terim değildir. Herhangi bir yasal çerçeveye bağlı olmadığı için:
- Doğal ifadesi, sadece “işlenmemiş” ya da “katkısız” anlamında olabilir
- Üretiminde kimyasal gübre ya da ilaç kullanılmış olabilir
- Yani doğal etiketli her ürün sağlıklı veya katkısız değildir
Bu belirsizlik, tüketiciyi yanıltma potansiyeli taşır.
Hormonsuz Gerçekten Hormonsuz mu?
Türkiye’de sebze ve meyvelerde hormon kullanımı yasaktır. Ancak bu durum üretim sürecindeki tüm kimyasal risklerin ortadan kalktığı anlamına gelmez. Özellikle büyüme düzenleyici maddeler, tarımsal ilaçlar ve genetik modifikasyon gibi farklı uygulamalar hâlâ yaygındır.
“Hormonsuz” etiketi, çoğu zaman bir pazarlama taktiğidir çünkü zaten yasal olarak hormon kullanımı yasaklanmıştır. Bu nedenle bu ifade, teknik olarak fazladan bir güvence sunmaz.
Tüketici Ne Yapmalı?
- Etiket değil, belge okuyun. Ürünün organik olup olmadığını sertifikasından anlayabilirsiniz.
- Menşei bilgilerini kontrol edin. Nerede üretildiği, nasıl taşındığı önemlidir.
- Mevsimsel ve yerel ürünleri tercih edin.
- Ambalajsız ya da doğrudan üreticiden alınan ürünler genellikle daha şeffaftır.
- Topraksız tarım sistemlerinden gelen ürünlerde pestisit riski düşüktür, etiket karmaşasından daha çok gerçek üretim şekli belirleyici olur.
Etiket Değil, Üretim Sistemi Önemli
Bugün pazarlama dili, çoğu zaman üretim gerçeğinin önüne geçebiliyor. Ancak bir ürünün sağlıklı, sürdürülebilir ve güvenilir olması için sadece etiketi değil, nasıl üretildiğini de bilmek gerekir.
Topraksız tarım sistemleri, dışarıdan kimyasal müdahaleyi minimize eden ve kontrollü ortamda üretim sağlayan bir yöntem olarak bu noktada öne çıkar. Yani tüketici için “organik mi, doğal mı, hormonsuz mu?” sorusunun cevabı, etiketlerden çok üretim koşullarında gizlidir.
Detaylı küresel veriler için FAO’nun şehir tarımı raporuna göz atabilirsiniz.
Daha fazla bilgi için Topraksız tarım ile küçük alanlarda büyük değişimler mümkündür yazımızı inceleyebilirsiniz.
Kaynak:
